Kadın hakları, çok geniş bir kavramdır ve eğitim hakkı, aile içi şiddet, cinsel istismar ve iş hayatına atılmış çalışan kadınların hakkı gibi birçok konuyu kapsar. Bu yazının konusu; kadınların iş hayatında karşılaştıkları ön yargılı tutumlar olacak.

Üst konumlarda çalışan kadın sayısının nispeten çok düşük olduğunu Hollanda medyasında her zaman duyuyoruz. Bunun nedenleri ne olabilir acaba? Size gözlemlediğim birkaç tane neden saymak istiyorum;

Erkekler, yönetici konumundaki pozisyonlar için genellikle yine erkekleri seçmekteler. Çünkü cinsiyetlerinin özelliklerini bilmekte ve kendilerinde gördükleri başarılı davranışları göstereceklerini düşündükleri erkek adayları prestijli görevler için kadınlara göre daha layık görmekteler. Bir kadını seçmek, değişime kapı açmak demektir. Fakat erkekler, bu değişimi hoş karşılamıyorlar. Onlara göre; ideal yöneticinin erkeksi özelliklere (karizmatik, iddialı ve girişimci) sahip olması gerekiyor. Bu yüzden de kadınları bu görevlere layık bulmuyor ve daha az tercih ediliyor.

Aslında kadınlara karşı bu tarz tutumlar, bilinçli ayrımcılık değilse bilinçsiz önyargılara dayanmakta ve kadınların üst düzey yönetici olmasını engellemektedir. Erkek yöneticiler, bu bilinçsizlik yüzünden kadınlarda var olan kapasiteleri görememektedir. Bu nedenle de iş ortamı, kadınlar için erkek egemen bir ortam haline gelmekte ve kadınlar, bu erkek egemen kültüre uyum sağlamak için kendilerini ispatlamak zorunda kalmaktadır. Ancak kadınların kendilerini ispatlamak için üstün gayretleri, toplumca hiç takdir edilmemektedir. Zira toplum, kadınların kendilerini ispatlamak için giriştikleri üstün gayretleri kadınsı davranış kalıplarının dışında görmektedir.

Ayrıca, iş dünyasında kadınlar ve erkekler arasında çok büyük ödüllendirme farklılığı vardır. Bir erkekle aynı yaşta olan ve aynı iş deneyimi kazanmış olan kadın, erkekten daha az kazanmaktadır. Bunun muhtemel nedeni, erkeğin geçim sağlayan kişi, kadının ise ‘part-time’ çalışan olarak görülmesidir. Zira üst düzeyde çalışan kadınların işini ve aile hayatını birlikte yürütemeyeceği düşünülmektedir.

Türkiye, %12’lik bir orana ulaşan kadın yöneticileriyle, dünya genelinde üst sıralarda yer almaktadır. Bu rakam, Hollanda’yı kıskandıracak bir rakamdır çünkü Hollanda, %10,4’lük bir oranda takılıp kalmıştır. Hollanda Nijmegen şehrindeki Nyenrode Üniversitesi’nin araştırmasına göre, bu rakam artış göstermemiştir.

Akademik alanda da Türkiye, kadın yüksek eğitimcileriyle %25 oranıyla yine üst sıralarda yer almaktadır. Hollanda’da bu oran, %13 ‘ü geçmemektir.

Fakat Türkiye’ye ait bütün oranlar, bu kadar kıskandırıcı değildir. Çünkü Türkiye’de bu kadar kadın yöneticiye karşılık milyonlarca ev kadını vardır. Türkiye’deki kadınlardan sadece %26’sı çalışmaktadır. Bu oranla Türkiye, kadın istihdamı konusunda dünya genelinde alt sıralarda yer almaktadır.

Bunun nedeni olarak da; son yıllarda kentleşmekten dolayı karşılaşılan bir olgu gösterilebilir: Köylerde çok yoğun bir şekilde çalışan kadınlar, şehre taşınmalarından dolayı ev kadını olmaya yönelmektedir. Buna ek olarak, çocuk yuvalarının masraflarının yüksek olmasından dolayı çalışamamakta veya çalışmayı tercih etmemektedirler. Kadın istihdamının bu denli az olmasının bir diğer nedeni de kültürel yaklaşımdır: Türk erkekleri pek de hanımlarını çalıştırma taraftarı değildir.

Yapılan araştırmalarda, kadın istihdamında pozitif bir gelişme olduğunu görüyor olsak da daha kat edilecek çok mesafenin olduğu aşikârdır.

Leyla SARIKAMIŞ – Hollanda

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız.

*****

Vrouwen in topfuncties

Zoals jullie weten is vrouwenrechten een heel algemeen begrip. Het kan van alles en nog wat omvatten. Het kan het recht op onderwijs inhouden, te maken hebben met huiselijk geweld. Vrouwen die te maken hebben met seksueel misbruik en noem maar op. Ik kan vanavond natuurlijk niet op alle gebieden beide landen met elkaar vergelijken. Dus wil ik het vanavond afbakenen. Ik wil het graag hebben over vrouwen die een bestuurlijke topfunctie bekleden. Vrouwen die het gemaakt hebben in hun leven. Die een enorme carrière opgebouwd hebben. En vrouwen voor wie vele wegen zijn geopend.

We horen in de media altijd geluiden over dat er altijd een relatief lage participatie van vrouwen in topfuncties zijn.

Ten eerste wat zijn hiervan de oorzaken? Er zijn verschillende oorzaken op te noemen. Ten eerste kiezen mannen vaak mannen. Sommige topmanagers hebben de neiging personen aan te nemen waarin ze zichzelf herkennen.

Mannen kiezen dus vaker een man dan een vrouw. Mannen herkennen het gedrag van een andere man als succesvol, omdat zij zelf dat gedrag ook vertonen. Een man wordt dan gekozen voor een prestigieuze opdracht omdat zijn gedrag wordt herkend. Mannen herkennen zichzelf dus niet in een vrouw en omdat veranderingen vaak niet welkom zijn, worden vrouwen minder geschikt gevonden en minder vaak gekozen. Ook blijkt dat de ideale managers vooral dienen te beschikken over mannelijke eigenschappen, zoals: charismatisch, ambitieus en ondernemend.

Ten tweede is het zogenaamde Old Boys network. Old boys network Een old boys network is “een netwerk van oudgedienden of gevestigden van een organisatie of onderneming die hun huidige machtspositie niet willen opgeven.” Mannen en vrouwen blijken beiden voor gelijke kansen te zijn, maar het “old boys network” speelt desondanks nog steeds een rol bij de vacature invulling. Er is een beeld over de vrouw dat zij zich minder profileren en minder risico’s durven te nemen dan mannen. Het old boys network is ook niet gewend aan veel vrouwelijke collega’s en wil daarin weinig verandering zien.

Het is niet zozeer bewuste discriminatie, maar het zijn vooral onbewuste vooroordelen die vrouwen belemmeren naar de top. Hierdoor zien mannelijke managers vaak onbewust de capaciteiten van de vrouwen over het hoofd. zijn vaak dingen als: vrouwen zijn zorgzaam, emotioneel en afhankelijk van anderen. Er werkt dus een vorm van stereotypering bij de werving en selectie van vrouwen. De werkplek is dan een mannenwereld Vrouwen die hogerop komen moeten zich eerst te bewijzen door zich aan te passen aan de mannelijke cultuur. Dit wordt dan vervolgens vaak niet gewaardeerd omdat vrouwen zich niet meer ‘typisch vrouwelijk’ gedragen. Dit betekent dus dat die vrouwen met topfuncties ook echt in een mannenwereld moeten werken. Ze moeten zich kunnen aanpassen aan hun manier van werken en doen, mannen zitten nou eenmaal anders in elkaar. Dat is iets wat veel vrouwen tegenhoudt. Bedrijven zijn zich nog niet genoeg bewust van de capaciteiten en de voordelen van vrouwen. Er is bij de bedrijven een gebrek aan kwalitatief goede mentoring, waardoor vrouwen niet goed worden geholpen en gestimuleerd naar de top en daardoor eerder afhaken. Tevens is er nog steeds een beloningsverschil tussen mannen en vrouwen in het bedrijfsleven. Vrouwen die dezelfde arbeidservaring hebben opgedaan en op dezelfde leeftijd zijn begonnen met werken als mannen verdienen minder dan mannen. En omdat vrouwen minder verdienen dan mannen, zullen de gezinnen eerder kiezen voor de man als kostwinnaar en de vrouw die parttime moet werken. Er zijn te weinig mogelijkheden waarbij iemand een topfunctie kan hebben, en tegelijkertijd in deeltijd kan werken. Door schooltijden en gebrek aan betaalbare kinderopvang is het voor vrouwen moeilijk om fulltime te werken. Omdat bedrijven weinig tot geen topfuncties aanbieden met deeltijd of flexibele werktijden kunnen vrouwen niet in de top werken met kinderen hebben combineren. In Turkije bestaan ook nog extra belemmeringen zoals urbanisatie.

Het is een cijfer waarop Nederland jaloers kan zijn. Met 12 procent vrouwelijke bestuursvoorzitters scoort Turkije wereldwijd hoog. Maar slechts een kwart van de vrouwen werkt en het aantal huisvrouwen groeit zelfs. Turkse ondernemers gaan daar wat aan doen. ‘Vrouwen móeten meedoen.’ Als we in Turkije komen is 12 procent van bestuursvoorzitters vrouwen. Daarmee scoort Turkije wereldwijd hoog. Maar ook in de wetenschap doet Turkije het erg goed met ongeveer 25 % procent vrouwelijke hoogleraren. Ter vergelijking: In Nederland blijft het aantal vrouwelijke hoogleraren op 13 procent steken en het aantal vrouwen in topposities op 10,4 procent. Uit recente cijfers van de Nyenrode Universiteit blijkt dat er het afgelopen jaar zelfs geen vrouwelijke bestuurders bij kwamen. Maar niet alle cijfers uit Turkije zijn jaloersmakend. Want tegenover al die topvrouwen staan miljoenen huisvrouwen. Slechts 26 procent van de vrouwen in Turkije werkt. En daarmee bungelt Turkije wereldwijd onderaan. En – zo maakte onderzoeksinstituut Tepav pas bekend – het aantal huisvrouwen is het afgelopen jaar zelfs gegroeid met vijfhonderdduizend naar 12,2 miljoen.

De oorzaak? De urbanisatie van de afgelopen decennia; op het platteland werkten vrouwen wel, maar in de steden blijven ze thuis. Ook het gebrek aan betaalbare kinderopvang maakt de situatie er niet beter op. Daarbij komt ook nog dat veel mannen willen niet eens dat hun vrouwen werken.

Leyla SARIKAMIŞ – Hollanda

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız.