Halk dilinde “af kanunu” olarak tabir edilen 6736 sayılı ‘’Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun’’, 19/8/2016 tarihli ve 29806 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Kanun ile kamu alacakları yeniden yapılandırılacak, bazılarının ise tahsilinden vazgeçilecektir.

Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilen amme alacakları itibariyle;

• Kesinleşmiş alacaklar,
• İhtilaflı alacaklar,
• İnceleme aşamasındaki alacaklar,
• Matrah ve vergi artırımı,
• İşletme kayıtlarının düzeltilmesi,
• Varlık barışı gibi çok geniş bir mükellef kitlesini ilgilendiren bir düzenlemeyi kapsamaktadır.

6736 sayılı Kanun’a göre, vergi borcu aslına güncelleme oranının (Yİ-ÜFE) uygulanması ile hesaplanan borçlarını ödeyen mükelleflerin; gecikme faizi ve gecikme zammı ile vergi aslına bağlı olan cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir.

Kanun, 30/06/2016 tarihine kadar beyan edilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi, katma değer vergisi, özel tüketim vergisi, gelir ve kurumlar vergisi stopajı, damga vergisi gibi beyana dayalı tüm vergiler ile 30/06/2016 tarihinden önce tahakkuk eden yıllık harçlar, motorlu taşıtlar vergisi gibi alacakları kapsamaktadır.

Kanunun kapsamı ve düzenlediği birçok vergisel alan olmakla birlikte; yaklaşık 4 milyon vatandaşın yararlanabileceği 6736 sayılı kanunu biz yalnızca kanunun kapsamı ve kesinleşmiş alacaklar yönünden ele alacağız.

1- KAPSAMA GİREN KESİNLEŞMİŞ ALACAKLARIN TÜRÜ VE DÖNEMİ

1.1- 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Kapsamındaki Alacaklar                   

6736 sayılı Kanunun kapsamına, 213 sayılı  Kanun kapsamına giren vergiler ve vergi cezaları ile bunlara bağlı gecikme faizleri, gecikme zamları gibi fer’i alacaklar girmektedir. Vergi tabiri, 213 sayılı Kanun kapsamına giren vergi, resim ve harçları ifade ettiğinden yapılandırmaya vergi tabirine dahil olan tüm alacaklar girmektedir.

Kapsama Girecek Dönemler

A) 30.06.2016 tarihinden (bu tarih dahil) önceki dönemlere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları Kanun kapsamındadır.

Beyana dayanan vergilerde ise 30.06. 2016 tarihine kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları Kanun kapsamındadır.

1- Vergilendirme dönemi 15 gün olan mükellefiyetler: Vergilendirme döneminin bitim tarihi ve beyanname verme süresinin son günü Haziran/2016 ayı ve öncesine rastlayan dönemler kapsama girmekte, dönemin bitim tarihi Haziran/2016 ayına rastlamakla beraber beyanname verme süresinin son günü Temmuz/2016 ayına sirayet edenler kapsama girmemektedir.

2- Vergilendirme dönemi aylık olarak belirlenen mükellefiyetler: Mayıs/2016 vergilendirme dönemi ve önceki dönemler kapsama girmekte, Haziran/2016 vergilendirme dönemi ise kapsama girmemektedir.

3- Vergilendirme dönemi 3 aylık olarak belirlenen mükellefiyetler: Vergilendirme döneminin bitim tarihi ve beyanname verme süresinin son günü Haziran/2016 ayı ve öncesine rastlayan dönemler kapsama girmekte, Haziran/2016 ayından sonraya rastlayanlar kapsama girmemektedir.

Örneğin; 2016 takvim yılına ilişkin gelir ve kurumlar vergisine mahsuben ödenmesi gereken geçici vergilerin 1. dönemi kapsama girmekte, 2, 3 ve 4. dönemleri ise kapsama girmemektedir.

4- Yıllık beyanname ile beyan edilen gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetleri: Vergilendirme dönemi yıllık olan vergilerde, 2015 takvim yılı ve önceki yıllara ilişkin vergilendirme dönemleri kapsama girmekte, 2016 takvim yılına ilişkin vergilendirme dönemi ise kapsama girmemektedir.

Ayrıca,  2016 yılı Temmuz ayında ödenmesi gereken 2015 yılına ilişkin gelir vergisinin ikinci taksiti  Kanun kapsamında değildir.

5- Veraset ve intikal vergisi mükellefiyetleri: Bu vergi türünde, beyanname verme süresinin son günü 30.06.2016 tarihi ve bu tarihten önce olanlar kapsama girmektedir.

6- Harç mükellefiyetleri: 492 sayılı Harçlar Kanununa göre alınan harçlar genel olarak işlem anında beyanname alınmaksızın tahakkuk ettirilerek tahsil edilmektedir. Bununla birlikte, harçlar da 213 sayılı Kanun hükümlerine göre tarhiyata konu olabilmektedir.

492 sayılı Kanuna göre gayrimenkullerin devir ve iktisap işlemleri nedeniyle ödenmesi gereken harç tutarı ile ilgili olarak devir ve iktisap tarihinden sonra tarhiyat yapılabilmektedir. Bu çerçevede, 30.06.2016 tarihi ve bu tarihten önce gerçekleştirilen devir ve iktisap işlemleri nedeniyle, tarh edilip kesinleşmiş bulunan alacaklar Kanunun kapsamına girmektedir.

492 sayılı Kanunun 28. maddesi uyarınca tahsili gereken karar ve ilam harçlarından vadesi Kanunun yayımlandığı 19.08.2016 tarihi ve bu tarihten önce olanlar kapsama girmektedir.

7- Ücretlilerde asgari geçim indirimi: Ücretlilerde asgari geçim indirimi nedeniyle ilgililer veya işverenler adına tarh ve tahakkuk ettirilen gelir vergisi ve bu vergiye bağlı cezalar Kanun kapsamındadır. Bu alacaklar için de 30.06.2016 tarihi esas alınacak, aylık ya da üç aylık vergilendirme dönemleri için yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde Kanun kapsamına girip girmediği tespit edilecektir.

B) 2016 yılına ilişkin olarak 30.06.2016 tarihinden (bu tarih dahil) önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları Kanun kapsamındadır.

2016 yılına ilişkin olarak yıllık tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi, yıllık harçlar gibi alacaklar Kanunun kapsamına girmektedir.Ancak,  2016 yılı için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi ikinci taksiti bu Kanun kapsamında değildir.

197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 9. maddesinin altıncı fıkrası gereğince, yıl içinde ilk defa kayıt ve tescil edilen taşıtlara ilişkin olup, kayıt ve tescilin yapıldığı tarih 30.06.2016 tarihi veya bu tarihten önce olanlar Kanun kapsamına girmekte, bu tarihten sonra olanlar ise girmemektedir.

2016 yılına ilişkin olarak yıllık tahakkuk etmesi gereken motorlu taşıtlar vergisi için yapılan tarhiyatlardan 30.06.2016 tarihine kadar tahakkuk edenler kapsama girmekte, bu tarihten sonra tahakkuk edenler ise kapsama girmemektedir.492 sayılı Kanuna bağlı (8) sayılı tarife uyarınca tahsil edilen yıllık harçlardan 30.06. 2016 tarihinden önce tahakkuk edenler kapsama girmektedir.

C) 30.06.2016 tarihinden (bu tarih dahil) önce yapılan tespitlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları Kanun kapsamındadır.

Vergi aslına bağlı olmayan vergi cezalarında 30.06.2016 tarihinden (bu tarih dahil) önce yapılan tespitlere ilişkin olarak kesilen ve Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla; kesinleştiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi geçmemiş, dava açılmış veya dava açma süresi geçmemiş ya da tespit edildiği halde ceza ihbarnameleri düzenlenmemiş veya düzenlendiği halde tebliğ edilmemiş olanlar kapsam dahilindedir.

Örneğin; Mayıs/2016 dönemine ait olup 30.06.2016 tarihi saat 00:00’a kadar elektronik ortamda verilmesi gereken mal ve hizmet alımlarına ilişkin bildirim formu (Form Ba) ile mal ve hizmet satışlarına ilişkin bildirim formunun (Form Bs) bu tarihte verilmemesine ilişkin tespitler en erken bu tarihin bittiği 00:00 saatinden sonra dolayısıyla 01.07.2016 tarihinde yapılabileceğinden, bu tespitlere ilişkin vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları Kanun kapsamına girmemektedir. Mayıs/2016 döneminden önceki dönemlere ait söz konusu bildirimler nedeniyle kesilecek cezalar ise Kanun kapsamına girmektedir.

Diğer taraftan, vergi aslına bağlı olarak kesilen vergi cezalarında ise verginin ait olduğu dönem dikkate alınarak kapsama girip girmediği tespit edilir.

1.2. İdari Para Cezaları

Kanun kapsamına;

1111 sayılı Askerlik Kanunu,  5539 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun,  2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun, 3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun, 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu,5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu, 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanunhükümlerine göre 30.06.2016 tarihinden (bu tarih dahil) önce verilen idari para cezaları girmektedir.

6736 sayılı Kanun hükümlerine göre, söz konusu idari para cezalarından, 30.06.2016 tarihinden (bu tarih dahil) önce verilen ve Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla kesinleştiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi geçmemiş ya da dava açılmış veya dava açma süresi geçmemiş olanlar kapsam dahilindedir. 30.06.2016 tarihinden önce verilmekle birlikte 6736 sayılı Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ilgilisine tebliğ edilmemiş idari yaptırım kararlarına konu idari para cezaları Kanunun kapsamına girmemektedir.

1.3. 6183 Sayılı Kanun Kapsamında Takip Edilen Alacaklar

Yukarıdaki alacakların dışında olan ancak 6183 sayılı Kanun kapsamında takip ve tahsil edilmek üzere vergi dairelerine gönderilen alacaklarda yapılandırmanın kapsamına alınmıştır.

Ancak, Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen;

– Adli ve idari para cezaları (Kanun kapsamına giren idari para cezaları hariç),

– 6326 sayılı Petrol Kanununa istinaden alınan Devlet hissesi ve Devlet hakkı ile 6491 sayılı Türk Petrol Kanununa istinaden alınan Devlet hissesi,

– 6747 sayılı Şeker Kanununa istinaden alınan Şeker fiyat farkı,

– 79 sayılı Milli Korunma Suçlarının Affına, Milli Korunma Teşkilat, Sermaye ve Fon Hesaplarının Tasfiyesine ve Bazı Hükümler İhdasına Dair Kanuna istinaden alınan akaryakıt fiyat istikrar payı ve akaryakıt fiyat farkı,

– 3213 sayılı Maden Kanununa istinaden alınan Devlet hakkı ve özel idare payı ile madencilik fonu,

– 491 sayılı Denizcilik Müsteşarlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye istinaden alınan kılavuzluk ve römorkörcülük hizmet payları,

6736 sayılı Kanunun kapsamı dışında tutulmuştur.

2-BAŞVURU

Yapılandırmadan yararlanmak isteyenler 6736 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar başvuruda bulunmak zorundadırlar.Buna göre, mükellefler 31 Ekim 2016 tarihine (bu tarih dahil) kadar bağlı bulundukları vergi dairesine doğrudan başvurabilecekleri gibi posta yoluyla veya GİB internet adresi (www.gib.gov.tr) üzerinden başvuruda bulunabilirler.

Ayrıca, mükellefler motorlu taşıtlar vergisi veya taşıtla ilişkili idari para cezaları için bulundukları ildeki/ilçedeki motorlu taşıtlar vergisini tahsile yetkili vergi dairelerine de başvuru yapabilirler. Bu takdirde, ödeme planları mükelleflerin bağlı oldukları vergi daireleri tarafından tanzim edilerek  müracaat ettikleri vergi dairesinde imza karşılığında elden, gerekli şartların bulunması koşuluyla (www.gib.gov.tr) internet adresi üzerinden doğrudan, e-posta yoluyla veya taahhütlü posta yolu ile verilir.

Birden fazla vergi dairesine  borcu olanların  her bir vergi dairesine ayrı ayrı başvurmaları gerekmektedir.Mükellefler toplam borçları için yapılandırmadan yararlanabilecekleri gibi talep ettikleri dönem ve türler açısından da yararlanabilirler. Ancak, motorlu taşıtlar vergisi mükelleflerinin, her bir taşıt itibarıyla hesaplanacak toplam borç tutarı için başvuruda bulunmaları zorunludur.

3- ÖDENECEK VE VAZGEÇİLECEK TUTARLAR

3.1- 19.08.2016 tarihi itibariyle kesinleşmiş ve bu tarihe kadar vadesi geldiği halde ödenmemiş alacaklar için;

Alacak asılları (vergiler, diğer alacaklar) ile bunlara bağlı gecikme faizi, gecikme zammı ve cezai faiz gibi fer’i alacaklar yerine ilgili alacağın vade tarihinden 19.08.2016 tarihine kadar hesaplanan Yİ-ÜFE tutarı taksitlendirilecektir.

Vergi aslına ilişkin gecikme faizi, gecikme zammı ve cezai faiz gibi fer’i alacaklar ile  vergi aslına bağlı vergi cezaları ile bu cezalara uygulanan gecikme zamlarının tamamından vazgeçilecektir.

3.2- 19.08.2016 tarihi itibariyle kesinleştiği halde henüz ödeme süresi geçmemiş alacaklar için;

213 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda 19.08.2016 tarihi itibariyle kesinleştiği halde henüz ödeme süresi geçmemiş alacaklar kapsamına uzlaşma hükümlerine göre kesinleşen alacaklar, vergi cezaları için indirim (376 maddeden yararlananlar) talebi doğrultusunda kesinleşen alacaklar, pişmanlık (371 maddeden yararlananlar) hükümlerine göre beyan edilen alacaklar, ikmalen, re’sen ve idarece yapılan tarhiyatlar doğrultusunda dava açılmadığından kesinleşen alacaklar girmektedir.

Uzlaşılan vergilerde uzlaşılan tutarlar dikkate alınmak suretiyle;

Alacak asılları (vergiler, diğer alacaklar) ile gecikme faizi yerine hesaplanan  Yİ-ÜFE tutarı taksitlendirilecektir.Vergi aslına ilişkin gecikme faizi ve bağlı vergi ziya cezalarının tamamı kaldırılacaktır.

Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının bulunması halinde bunların % 50’sinin tahsilinden vazgeçilecektir.

İndirim hakkı kullanılan cezalarda indirilmiş tutar dikkate alınmak suretiyle;

Cezanın % 50’si taksitlendirilecek, kalan tutarın tahsilinden vazgeçilecektir.

Pişmanlık hükümlerine göre tahakkuk eden tutarlar dikkate alınmak suretiyle;

Vergi aslının tamamı ile pişmanlık zammının yerine hesaplanan  Yİ-ÜFE tutarı taksitlendirilecektir.

Pişmanlık zammının tamamı kaldırılacaktır.

İkmalen, re’sen ve idarece yapılan tarhiyatlar doğrultusunda  kesinleşen alacaklar dikkate alınmak suretiyle;

Alacak asılları (vergiler, diğer alacaklar) ile gecikme faizi yerine hesaplanan  Yİ-ÜFE tutarı taksitlendirilecektir.

Vergi aslına ilişkin gecikme faizi ve bağlı vergi ziya cezalarının tamamı kaldırılacaktır.

3.3- 19.08.2016 tarihinde önce asılları kısmen veya tamamen ödenmiş alacaklar için;

Asılları kısmen ödenmiş olan vergilerin ödenmemiş kısmı ile bunlara bağlı gecikme faizi, gecikme zammı ve cezai faiz gibi fer’i alacaklar yerine ilgili alacağın vade tarihinden 19.08.2016 tarihine kadar hesaplanan Yİ-ÜFE tutarı taksitlendirilecektir.

Vergi aslına ilişkin gecikme faizi ve bağlı vergi ziya cezalarının tamamı kaldırılacaktır.  Asılları tamamen ödenmiş verginin vade tarihinden ödendiği tarihe kadar hesaplanan gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE tutarı hesaplanarak taksitlendirilecektir. Vergi aslına uygulanan gecikme faizi, vergi aslına bağlı cezalar ve bu cezalara uygulanan gecikme zamları kaldırılacaktır.

3.4- 19.08.2016 tarihi itibariyle kesinleşmiş bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilen vergi cezaları;

Vergi aslına bağlı olmayan vergi cezalarının (I. ve II. Derece usulsüzlük cezaları ile özel usulsüzlük cezaları)  % 50’si taksitlendirilerek kalan tutarın tahsilinden vazgeçilecektir.

3.5- 19.08.2016 tarihi itibariyle kesinleşmiş iştirak cezaları;

Cezaların % 50’si ile bu tutara isabet eden gecikme zammı yerine hesaplanan Yİ-ÜFE tutarı taksitlendirilmek suretiyle kalan cezanın ve gecikme zammının tamamı kaldırılacaktır.

4- ÖDEME SÜRESİ

Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar (31 Ekim 2016)  başvuruda bulunan ve borçlarını yapılandıran mükellefler ödenecek tutarların ilk taksitini yine Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü aydan, (30 Kasım 2016 tarihi mesai bitimine kadar) başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde azami onsekiz eşit taksitte ödeyeceklerdir.

Kanunun hükmü ile azami taksit süresi 18 eşit taksit olarak belirlenmiş olmakla birlikte 6, 9 ve 12 eşit taksitte ödeme seçenekleri de bulunmaktadır.Kanuna göre ödenecek taksitlerin ödeme süresinin son gününün resmi tatile rastlaması halinde süre, tatili izleyen ilk iş günü mesai saati sonuna kadar uzayacaktır.

Kanun kapsamında ödenmesi gereken taksitlerin;

– İlk ikisinin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi,

– Bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi,

– Süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin geç ödeme zammı ile birlikte son taksiti izleyen ayın sonuna kadar ödenmemesi,

halinde Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilir.

5- SONUÇ

6736 sayılı Kanun bazı alacakların yeniden yapılandırılması amacıyla çok geniş kapsamlı bir af kanunu şeklinde hazırlanmış ve yürürlüğe konulmuştur. Kanun geneli itibariyle, hemen her türlü kamu alacağının yeniden yapılandırılmasına ilişkin esasları düzenlemektedir.

6736 sayılı Kanun kapsamında taksitlendirme yapan mükellefler taksitlendirmelerinin ihlal olmaması için ilk iki taksiti mutlaka süresinde ödemeleri gerekmektedir. Aksi taktirde taksitlendirme ihlal olup borç eski haline gelecektir.

Menkul ve gayrimenkullerinde haciz bulunan mükellefler için şu hatırlatmayı yapmakta fayda görüyoruz. Mükellefler arasında taksitlendirme yapıldığında haczin kalkacağı ile ilgili bir yanılgı vardır. Hacizler taksitlendirme yapıldığında borçla orantılı veya borcun tamamen ödenmesi ile kaldırılacaktır. Bu nedenle yapılandırma yapan mükelleflerin bu hususu dikkate almaları gerekmektedir.

.

Ramazan GÜLER

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız.