Türkiye bir tarım ülkesi ama maalesef topraktan yeterli verim ve ürün alamıyor, toprağa sahip çıkanlara da sahip çıkamıyoruz. Köyler boşalıyor, kentler taşıyor… Bu arada Türkiye, iddialara göre 11 il (Belçika toprakları) büyüklüğünde tarım arazisini kaybetti.[1] Tarım arazileri ekilmiyor, belediyeler ekilmeyen bu tarım arazilerine imar izni veriyor! Tarım toprağı imara açılırken, sessizce izliyor ve en değerli varlığımızı kaybediyoruz!

Tarlada giderek yaşlanan bir nüfus var ve gençler tarımdan kaçıyorlar. Tarımla uğraşan anne babalar, çocukları için: “Çocuklarımız çiftçi olmasın!”, “Kolay varken zorda ne işleri var?” diyorlar. Çiftçinin emeğinin karşılığını alacağı bir sistem kurulamadığı için oluyor bütün bunlar. Neticede üretim azalıyor, üretilen meyve ve sebzenin ise yılda 18-19 milyar TL’lik kısmı; paketleme, ambalajlama ve depolama gibi süreçlerde zayi oluyor![2]

Türkiye’de toprak bol ama tarım sektöründe çalışmak isteyen yok denecek kadar az. Bunun en önemli nedenlerinden biri; ithalat… Geçmiş yıllarda dünyada tarım alanında kendi kendine yeten 7 ülkeden biriyken şimdi tarım ürünlerini ithal eder hale geldik. Tarım ve gıda ithalatına yılda ödenen tutar yaklaşık 20 milyar TL… İthalat nedeniyle fiyatlar ucuzluyor, yerli üretici ise bu fiyatlarla rekabet edemediğinden üretmek istemiyor.

Yerli üreticinin ithal ürünlerle rekabet edememesinin nedeni; mazot, ilaç, gübre vb. girdi fiyatlarının çok yüksek olması… Hâlihazırda tarım sektöründe yılda 3,5 milyar litrelik mazot kullanılıyor ve sadece mazota ödenen vergi tutarı 10 milyar TL’ye ulaşıyor.[3] Çiftçimiz, dünyanın en pahalı mazotunu ve diğer girdilerini kullanıyor. Maliyetleri yüksek olduğu için de ithal ürünlerle rekabet edemiyor, ürettiğinin karşılığını alamıyor.

Önemli bir sorun da; kadim bir tarım geçmişimize rağmen yerli tohum üretemememiz, ürettiğimizden ise verim alamamamız. Aslında tohum üreten kurumlarımız, enstitülerimiz var ama yerli tohum konusu, ulusal bir politika haline gelmediği için üretilen bu tohumlar kullanılmıyor! Dolayısıyla yukarıda sayılan girdiler arasına bir de ithal tohumu eklememiz gerekiyor.

Genel olarak girdi fiyatlarındaki artışın son 10 yılda yüzde 1000’i bulduğu, yani 10 kat arttığı, ancak çiftçinin ürününün fiyatlarının değişmediği ifade edilmekte. Örneğin 2002-2003 yıllarında domatesin ihraç fiyatı 1 TL ile 2 TL arasında, iç piyasada ise 50 kuruş ile 1 TL arasında değişirken; 2012-2013 döneminde fiyatların aynı seviyelerde kaldığı, hatta daha da aşağıda seyrettiği ifade edilmekte.[4]

Çiftçinin emeğinin karşılığını alamamasının bir sebebi de; ürettiği ürünün tüketiciye ulaşana kadar birçok aracının elinden geçmesi… Tarlada satış fiyatı 50-70 kuruş olan bir ürün, büyük şehirlerde tüketiciye ulaştığında 2,50 TL’ye ulaşabilmekte. Üreten kazanamazken, aracılar kazanmakta. Ayrıca, ürünlerin üreticiden tüketiciye ulaşana kadar geçirdiği süreçte; en çok kazananların yabancılara ait market zincirleri olduğu ifade edilmekte…[5]

Tüm bu sayılan nedenlerin de etkisiyle, Türkiye’nin sebze ambarı durumunda olan Aksu’da sera üreticilerinin sorunlarının dağ gibi büyüdüğü ve çiftçilerin %90’ının, seralarını satsalar dahi ödeyemeyecekleri kadar borçlu olduğu bildirilmekte.[6]

Sonuç olarak şu söylenebilir; çok fazla ilgi duyulmasa da, bir an önce el atılması ve uzun vadeli politikaların oluşturulması gereken bir sektör, tarım sektörü… TOBB Tarım Kurulu üyesi Mahmut Arıkan’ın da dediği gibi; “Tarım sektörünün acilen masaya yatırılıp, uzun vadeli devlet politikaları oluşturulmalı. Tarımın baştan sona yenilenmesi ve yeniden yapılandırması lazım…”[7]

Talip ERGUVAN

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız.

[1] Cem Seymen, Ispanak fiyatlarındaki artışın nedeni, http://tv.cnnturk.com/paradedektifi

[2]http://www.yeniasir.com.tr/Ekonomi/2013/07/29/cari-aciga-sebze-meyve-engeli

[3] Cem Seymen, a.g.v.

[4] Tarımda İMDAT Sesleri, http://www.guneyhaberci.com/ekonomi/tarimda-imdat-sesleri-h2289.html

[5] Cem Seymen, a.g.v.

[6] Tarımda İMDAT Sesleri, http://www.guneyhaberci.com/ekonomi/tarimda-imdat-sesleri-h2289.html

[7]Türkiye`de tarım sektörünün sorunları, http://www.haberortak.com/Haber/Ekonomi/16052009/Turkiyede-tarim-sektorunun-sorunlari.php