Hazırlayan: Ahmet AĞCA, Beydili Türkmen Derneği Yönetim Kurulu Başkanı

Bu çalışma, Suriye’de kurulan yeni hükümet ve yönetim döneminde yerleşim yerlerinin Türkçe isimleri ile sonradan Araplaştırılmış köy adlarının olması nedeniyle karışıklığı önlemek ve duruma ışık tutmak amacıyla yapılmıştır.

Günümüzde Suriye Türkmenlerinin Vilayetlere Göre Nüfus Dağılımı

(Bu rakamlara Türkçe konuşmayan ve Araplaşmış Türkmenler de dahildir.)

| Vilayet | Nüfus |

| Şam | 460.000 |

| Halep | 975.000 |

| Hama | 350.000 |

| Humus | 835.000 |

| Lazkiye | 385.000 |

| Tartus | 50.000 |

| Rakka | 120.000 |

| İdlip | 25.000 |

| Dera | 75.000 |

| Kuneyrta | 50.000 |

| Diğer Bölgeler | 175.000 |

| TOPLAM | 3.500.000 |

Şam Türkmenleri

Şam’da farklı geçmişlere sahip üç ayrı Türkmen topluluğu bulunmaktadır:

* Osmanlı döneminden kalmış zengin Türkmen aileleri.

* Golan Tepelerinin İsrail tarafından işgal edilmesinin ardından bölgeden göç ederek Şam’a yerleşen Türkmenler.

* Türkiye’de cumhuriyet devrimleri sırasında Türkiye’den Suriye’ye göç eden Türkmenler.

Şam’a Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları (İl: ŞAM)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Bily | Bily |

| Rihayba | Rihaybeh |

| Kaldun | Marah |

| Hatit Türkmen | Hatit Türkmen |

Halep Türkmenleri

Halep, Anadolu’dan daha önce Türkleşen bir şehirdir. 1906 yılında yayımlanan Halep Vilayeti Salnamesi’ne göre şehir merkezinde Hüllük, Kadı Asker, Hayderiyye ve Eşrefiye önemli Türkmen mahalleleridir. Şehir merkezindeki mahallelere ek olarak; Kurdağı, Azez, Bab, Münbiç, Carablus Kazalarında olmak üzere Halep Bölgesi’nde toplam 145 Türkmen köyü mevcuttur. Halep şehir merkezinde boy yapısını kaybetmiş Türkmen kökenli aile sayısı 71 olarak tespit edilmiştir.

Halep’e Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları

İl: Halep, İlçe: EL BAB

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Çobanbey | El Rai |

| Kalkım | El Nahda |

| Ufuk | El Vakıf |

| Doyuran | El Toyran |

| Edebet | Hadabat |

| Alıcı | Tel Atiye |

| Mazıcı | El Amiriye |

| Sekizler | El Musemmene |

| Paltacık | El Zahra |

| Hava Büyük | Tel Hava |

| Haji(Hacı) Köse | Haj Köse |

| Öküz Öldüren | El Verde |

| Aşrenın Harabası | Mazrat Haj Vali |

| Başköy | Kıbbesin |

| Buzluca | Selce |

| Tililih | Tililih |

| Babı Leylim | Bab Leymun |

| Juppın | Juppin |

| Kocalı | El Misene |

| Memilli | Um El Sedeye |

| Zılıf | Zuluf |

| Kersenli | El Kersenli |

| Ayyaşa | El Ayyaşa |

| Halil Oğlu | El Haliliye |

| Haji (Hacı) Veli | Haj Vali |

| Çörten Hüyük | Tel Mizab |

| Taş Kapı | Bab El Hacar |

| Halsa | Halise |

| Arapçordik | El Eyubiye |

| Askerin Harabesi | Hirbit Asker |

| Sinsile | Sinsile |

| Mulla (Molla) Yakup | Şih Yakup |

| Boğaz | Boğaz |

| Bizeaa | Bizeaa |

| Sandı | Sendi |

| Kabaren | El Eseriyye |

İl: Halep, İlçe: CARABLUS

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Cerablus Merkez | Cerablus Merkez |

| Balabay | Balabay |

| Balban | Balban |

| Çemil | Çemil |

| Zügara | Zügara |

| Kantara | Kantara |

| Belva | Selva |

| Yağmacı | El Mugira |

| Arap Aziz | Arap Ezze |

| Gındıra | Gındıra |

| Boz Hüyük | Tel Agbar |

| Zugara | Tel Cimel |

| Gubba | Gubut Türkmen |

| Haydar Başa | Haydar Başa |

| Eyn Dedet | Eyn Dedet |

| Debis | Debis |

| Kanlı Kuyu | Cubul Dem |

| Kadılar | El Kadı |

| Şehit Mirze | Mirza Şehit |

| Kurucu Hüyük | Tel Kebir |

| Doğu Avşar Ocağı | El Avşariye El Şarkiyye |

| Um Rosetahtani | Um Rosatahtani |

| Amarina | Amarina |

| Daş Atan | Daş Atan |

| Tel Şeir | Tel Şeir |

| Düğünük | Düoünük |

| Taşlı Hüyük | Tel Hacer |

| Beliz | Bilis |

| Sipahiler | El Vursen |

| Yıldız | El Ncme |

| Gındırıya | El Gındırıya |

| Zirbe | Zirbe |

| Kullu | El Kuliye |

| Nabgah | Nabgah |

| Dendel Oğlu | Dendel Oğlu |

| Yusuf Bey | Yusuf Bey |

| Avşariyye | Avşariyye |

| Kara Göz | Eyn El Suvde |

| Taflı | Taflı |

| Kerpiçli | Tel Ali |

| Gavur Elli | Gendura |

İl: Halep, İlçesi: MUNBİÇ

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Batı Avşar Ocağı | El Avşariye El Garbiyye |

| Beş Çurın | Beş Çurın |

| Ağ Daş | Hacer El Abyad |

| Bir Hıllo | Bir Hıllo |

| Cute | Cute |

| Hayye Sagır | Hayye Sagır |

| Hırfan | Hırfan |

| Gazzeviyye | Gazzeviyye |

| Mugiret | Mugiret |

| Şefir | Şefir |

| Camuz Veren | El Cumusiyye |

| Cubbul Arus | Cubbul Arus |

| Cubbul Kader | Cubbul Kader |

| Hammem Sagir | Hammem Sagir |

| Hayye Kabir | Hayye Kabir |

| Taffal | Taffal |

| Kabir İmo | Kabir İmo |

| Boz Geyikli | Bov Geyikli |

İl: Halep, İlçesi: AZAZ (Azez)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Kefer Neye | Kefer Neye |

| Kefer Şuş | Kefer Şuş |

| Barak Atlı | Baragite |

| Elbil | Elbil |

| Kara Köprü | Karaköprü |

| Tel Ar | Tel Ar |

| Çekkeh | Çekkeh |

| Harcele | Harcele |

| Racil | Racil |

| Muarin | Muarin |

| Saman Dere | Sandara |

| İğde | Zeyzefun |

| Şiferin | Şiferin |

| Tel Şeir | Tel Şeir |

| Kefer Kan | Kefer Kan |

| Cine Cine | Etarıp |

| Mearıt Artig | Mearıt Artig |

| Telelin | Telelin |

| Kara Mezar | Kara Mezar |

| Şemmerin | Şemmerin |

| Sucu | El Selama |

| Muarrast El Hatip | Muarrast El Hatip |

| Dudiyen | Dudiyen |

| Yeni Yapan | Yeni Yapan |

| Delha | Delea |

| Türkmen Bareh | Türkmen Bareh |

| Uveylin | Uveylin |

| Havar | Havar Kılıs |

| Gidriş | Gidr |

| Migidin | Migidin iş |

| Carıs | Carıs |

| Bahvarta | Bahvarta |

| Meyrimin | Meyrimen |

İl: Halep, İlçe: AFRİN

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Çeleme | Çeleme |

| İki Dam | İki Dam |

| Muarrata | Muarrata |

İl: Halep, İlçe: Ayn Arab (ARAP PINARI)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Göbek Heyyele | Heyyele |

| Görük | Görük |

Humus Türkmenleri

Humus’ta çok sık kullanılan bir atasözüne göre “Humus’ta kim derse ben Türkmen değilim aslında o Humuslu değildir.”. Arap tarihçisi Bin El Esir’e göre, 11. yüzyılda Humus’ta büyük bir deprem yaşanmış ve şehri yeniden inşa edenler Türkmenler olmuştur. Ancak günümüzde Humus’ta yaşayan birçok Türkmen Araplaşmıştır. Osmanlı İmparatorluğu devrinde Humus ve Hama’ya 31 ayrı oymak yerleştirilmiştir. Humus şehir merkezinde Türkmen asıllı aile sayısı 84 kadardır.

Humus’a Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları (İl: HUMUS)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Tensin | Tensin |

| El kacer | El Gırnata |

| Kisin | Kisin |

| Hazur | Hazur |

| Acun | Arcun |

| Kala | BurçKayi |

| Hırbıt Sude | Hırbıt Sude |

| Telbise | Telbise |

| Rebica | Rebica |

| Kefer Nen | Kefer Nen |

| El Hüseyniye | El Hüseyniye |

| Cusey | Cusey |

| Hulih | Hulih |

| Hırbit El Tine | Hırbit El Tine |

| Teldu | Teldu |

| Hubub El Rih | Hubub El Rih |

| Mesel Hule | Mesel Hule |

| Ganto | Ganto |

| Umulkasab | Umulkasab |

| Zare | El Zare |

| Hasırciye | Hasırciye |

| Muhtariye | Muhtariye |

| Şabeniye | Şabeniye |

| Zafereni | Zafereni |

| Nizariye | Nizariye |

| Harıt Türkmen | Harıt Türkmen |

| Hasırcık | ——– |

| Düğerli | El Dukeryye |

| El Kırad Dasniye | El Kırad Dasniye |

| Kinyit El Asi | Kinyit El Asi |

| Kara Hılı | Akrab |

| Umulkasab | Umulkasab |

| Dar El kebir | Dar El kebir |

| Sinisil | Sinisil |

| Gızhıl | Gızhıl |

| Semekiyet | Semekiyet |

| Semalil | Semalil |

| Cubeb El Zeyit | Cubeb El Zeyit |

| Nizariye | Nizariye |

| Fırıklus | Fırıklus |

| Sabuniye | Sabuniye |

| Bıdede | Bıdede |

| Sayid | Sayid |

| Meşrue Geneye | Meşrue Geneye |

| Baruha | Baruha |

| Resım Bagıl | Resım Bagıl |

| Tel Keleh | Tel Keleh |

| Haret | Haret |

| Baruha | Baruha |

| Tirmali | Tirmali |

| Zimemir | Zimemir |

| Cusi | Cusi |

| Gacer garbi | Mercıl Kıt |

| Tel Kalah | Tel Kalah |

| Kurtman | ——— |

Bayır-Bucak (Lazkiye) Türkmenleri

Bayır-Bucak, Hatay sınırlarından başlayıp Lazkiye sınırlarına kadar uzanan, coğrafi yapısı itibarıyla Amanos Dağları’nın devamı olan bölgenin adıdır. Hatay’ın Yayladağı ilçesi dahil olmak üzere Lazkiye’ye kadar uzanan bölgede tamamıyla Bayır-Bucak Türkmenleri yaşamaktadır. Bayır-Bucak Türkmenleri, Karamanoğlu Türkmenlerinden olup, Osmanlı döneminde İç Anadolu ve Akdeniz kıyılarında, başta Lazkiye şehir merkezindeki Ali Cemmel Haresi (Türkmen Mahallesi) olmak üzere Basit, Bayır, Kesanahiye ve köylerinde yaşamaktadırlar. Türkmen köylerinin arasında Arap köyü bulunmamaktadır. Çoğunlukla çiftçilik, rençperlik ve tarımla uğraşmaktadırlar. Lazkiye’deki Türkmen yerleşim yerleri, Bayır, Bucak, Burç İslam ve Sılayıp Türkmen beldelerinin yanı sıra aşağıdaki köylerden oluşmaktadır.

Lazkiye’ye Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları (İl: Lazkiye)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Gebelli | Gebelli |

| Şeren | Hılva |

| Gülcük | El Dura |

| Salır | Salar |

| Cüb | Cüb |

| Yukarı Karamanlı | ——– |

| Murtlu | Murutly |

| Çümeren | Şahrura |

| İsa Pınar | ——- |

| Dervişen | Dervişen |

| Kara Bacak | Sude |

| Kepir | el Kabir |

| Yamadı | Yamama |

| Nisbin | Nisbin |

| Gantara | Gantara |

| Günyeli | Günyeli |

| Hamitli | ——- |

| Sılayıp Türkmen | Sılayıp Türkmen |

| Kastal Maaf | Kastal Maaf |

| Turunç | Umul Tuyur |

| Avanlı | Beit Avan |

| Yukarı Almalı | Tifahiye Foganiye |

| Mılla (Molla) Mahmutlu | El Mahmudiye |

| Fakı Hasan | Şıh Hasan |

| Dağdağan | Dağdağan |

| Ferizli | Beit Feres |

| Kaymaz | Kaymaz |

| Keseçik | El Halidiye |

| Keren Gül | El Berki |

| Yumurcak | ——— |

| Kesecik | ———– |

| Saldıran | Saldıran |

| Ayuşlu | ——- |

| Rabiya | Rabiya |

| Gök Dağ | El Hadrac |

| Çanlı | Gameme |

| Akça Bayır | Akça Bayır |

| Cüb Torus | Cüb Torus |

| Aşağı Karamanlı | ——– |

| Rihaniyye | Rihaniyye |

| Kabaklı | Kabaklı |

| İse Beyli | İseviyye |

| Çükürçak | El Vadi |

| Aplaklı | Beit Aplak |

| Kelez | Kelez |

| Çardaklı | Beit Çardak |

| Yümücak | Yümücak |

| Gıbrıh | Ravda |

| Ümmetli | ————- |

| Baldırlı | ————- |

| Burç İslam | Burç İslam |

| Türkmenli | El Temime |

| Zinzif | Zinzif |

| Mılıklı | Beit Mılık |

| Aşağı Almalı | Tıfaniye Tahtaniye |

| Bedruse | Beduriye |

| Saray | Saray |

| Keşiş | El Gasseniyye |

| Çamırlı | Rihan |

| Çirit Ali | Şekiriye |

| Fakılı | Beit Vali |

| Meydancık | ———- |

| Gülçak | ———– |

| Çalkamalı | ————- |

| Kalabah | ————– |

| Filik | Filik |

Hama Türkmenleri

Suriye’nin Hama Şehri ve köylerinde önemli sayıda Türkmen yaşamaktadır. Bu topluluklar Humus Türkmenlerinin uzantısıdır. Şehir merkezinde yaşayan Türkmenler Araplaşmıştır, ancak köylerinde Türkmence konuşulmaya devam edilmektedir. Hama şehir merkezinde yaşayan Türkmen asıllı 30’a yakın aile bulunmaktadır.

Hama’ya Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları

İl: HAMA

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Tirimis | Tirimis |

| Hırbınefsıh | Hırbınefsıh |

| Caciyeh | Caciyeh |

| Circisi | Circisi |

| Tıllıf | Tıllıf |

| Hılleh | Hılleh |

| Dir Firdis | Dir Firdis |

| Aşık Ali | Aşık Ali |

İl: HAMA, İlçe: Selemiye

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Muharam Tatani | Muharam Tatani |

| Osmaniye | Osmaniye |

| Uveir | Uveir |

| Tel sinan | Tel Sinan |

| Tel Hasan paşa | Tel hasan paşa |

| Kuputulhat | Kuputulhat |

| Ayin El Nısır | Ayin El Nısır |

İl: HAMA, İlçe: Misyaf

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Beyyada | Beyyada |

| Huveir Türkmen | Huveir Türkmen |

| Ayin Debiş | Ayin Debiş |

| Hırmıl | Hırmıl |

| El Beydae | El Beydae |

| Beit Nater | Beit Nater |

| Beit Aslan | Beit Aslan |

| Gartman | Gartman |

Golan (Kuneytra) Türkmenleri

11. ve 12. yüzyıllarda Golan Tepeleri, Müslümanlar ile Haçlılar arasındaki cephe bölgesi olmuş ve bu nedenle uzun yıllar yerleşik hayat olmamıştır. Türkmenler Selçuklu döneminde bu bölgeye yerleşmeye başlamıştır. Golan Tepeleri’nin verimli arazilere ve su kaynaklarına sahip olduğunu gören Türkmenler, göçebe yaşamdan yerleşik yaşama geçmiştir. Golan Tepeleri, şu anda Suriye’nin güneybatısında yer alan ve halen İsrail işgali altında bulunan bir bölgedir. Bölge nüfusunu Türkmenlerin yanı sıra Arap ve Çerkezler oluşturmaktadır. 1999 nüfus sayımına göre bölgenin nüfusu 400 bin kişi olup, Türkmenlerin sayısı 100 bin civarında, yani nüfusun %25’iydi. Golan’da toplam 20 Türkmen köyü bulunmaktaydı. 1967 Altı Gün Savaşı’nda tüm topluluklar göçe zorlanmıştır. Halen Suriye’de Golan’dan çıkarılmış 40 bin civarında Türkmen yaşamaktadır; bir kısmı Şam merkeze, geri kalanı Şam vilayetinin kırsal bölgelerine, bir kısmı da Humus ve Halep illerine yerleşmiştir.

Golan’da İsrail Tarafından İşgal Edilmiş Türkmen Köylerinden Bazıları:

Hafr, Rezzaniye, Mugayyir, Kefer Nafak, Ayn Sümsüm, Bobya, Kadiriye, Ahmediye, Gaziniye, Kafar, Ayn Kurra, Murayyum, Ayn Ayişe, Cevize, Sindiyana, Allika, Ayn Alak, Hüseyiniye. Bu köylerin tamamı Türkmen olup, ayrıca Cuveyz gibi Çerkeslerle beraber Türkmenlerin birlikte yaşadığı birkaç köy daha bulunmaktadır.

Kuneytra’ya Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları (İl: Kuneytra)

(İşgal altındaki Golan Tepelerinde yaşayan Türkmenlerin büyük çoğunluğu Şam şehrine göç etmiştir.)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Eyn Ayşe | Eyn Ayşe |

| El Rizeniye | El Rizeniye |

| Sindiyene El Cedide | Sindiyene El Cedide |

| Eyn El Sumsum | Eyn El Sumsum |

| Eyn El Alak | Eyn El Alak |

| Kefer Nefah | Kefer Nefah |

| Hafar | Hafar |

| El Dababiyye | El Dababiyye |

| El Hışniyye | El Hışniyye |

| Eyn Zivan | Eyn Zivan |

| El Kadiriye | El Kadiriye |

| El Sindiyene | El Sindiyene |

| Eyn El Kara | Eyn El Kara |

| El Elika | El Elika |

| El Ahmediye | El Ahmediye |

| El Mugir | El Mugir |

| El Hüseyniye | El Hüseyniye |

| Cuveize | Cuveize |

| Mumsiye | El gasseniyye |

| Medinit El Bas | Medinit El Bas |

Tartus Türkmenleri

Tartus, Osmanlı döneminde Türkmenlerin yerleştirildiği bölgelerden biridir. Daha çok vilayetin kırsalında yaşamaktadırlar.

Tartus’a Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları (İl: TARTUS, İlçe: Safite)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Zok Türkmen | Mitras |

| Bisitin | Bisitin |

| Beit Ahmet Fenus | Beit Ahmet Fenus |

Rakka Türkmenleri

Osmanlı döneminde; Rakka ve Budak adı ile bilinen bölgeye ve Halep ile Rakka arasında yer alan Gulap isimli yerleşim yerlerine çok sayıda Türkmen boyu yerleştirilmiştir. Özellikle 1679 yılında İskan beyi Feriz bey komutasında Sivas, Yozgat, Kahramanmaraş bölgelerinden çok sayıda Türkmen boyu getirilmiştir. Bugün Rakka ili sınırları içerisinde İl Merkezi’nden Türkiye sınırlarına kadar olan bölgede Türkmen yerleşimi bulunmaktadır. Bu Türkmenler Dülkadiroğulları Devletini kuran Türkmen beylerinin torunlarıdır.

Rakka’ya Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları (İl: RAKKA)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Tel Hamam | Tel Hamam |

| Hamam Türkmen Garbi | Hamam Türkmen Garbi |

| Menara | Menara |

| Menera | Menera |

| Rucim El Cahaş | Rucim El Cahaş |

| Doğaniye | Doğaniye |

| Tel Mendo | Tel Mendo |

| Kantara | Kantara |

| Yargoy | Yargoy |

| El Vasita | El Vasita |

| Cusul Arus | Cubul Arus |

| Hamam Türmen Şarki | Hamam Türkmen Şarki |

| Zeybagiye | Zeybakiye |

| Demeşliye | Demeşliye |

| Belva | Belva |

| El Azize | El Azize |

| Biratvan | Biratvan |

| Sırt | Sırt |

| Tel Fendır | Tel Fendır |

| Suluk | Suluk |

| Hırbıt Zirih | Hırbıt Zırıh |

İdlip Türkmenleri

İdlib’in Cisir Şugur İlçesi’nde, şehir merkezinde yer alan Türkmen semtinde ve vilayetin kırsalında Türkmenler yaşamaktadır. İdlib Türkmenleri Reyhanlı Türkmenlerinin uzantısıdır.

İdlib’e Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları (İl: IDLİP, İlçesi: Cisir Sugur)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| Vericine | Adneniye |

| Kesir İde | Sukkeriye |

| Heyde | Heyde |

| ——- | Selhap |

| Mended | Mended |

Dera Türkmenleri

Türkmenler Dera’ya Osmanlı döneminde Haç yolunun güvenliğini sağlamak amacı ile yerleştirilmiştir. Uzantıları Ürdün’ün içlerine kadar gitmektedir ve Ürdün’de de Dera Türkmenlerinin devamı olan yerleşik Türkmen köyleri bulunmaktadır. Dera şehir merkezinde Türkmenler bulunmaktadır, ancak büyük çoğunluğu Araplaşmıştır. Dera’da sadece Türkmenlerin yaşadığı yerleşim birimi bulunmamaktadır, diğer topluluklarla beraber yaşamaktadırlar.

Dera’ya Bağlı Türkmen Köy ve Kasabaları (İl: DERA)

| Eski Türkçe İsmi | Yeni Araplaştırılmış İsmi |

| El Hara | El Hara |

| Neva | Neva |

| Şih Miskin | Şih miskin |

| El Sahva | El Sahva |

| El Cize | E Cize |

| Balay | Balay |

| Barak | Barak |

| Mearaba | Mearaba |

| El Hirak | El Hirak |

| El Gariye | El Gariye |

| İnhıl | Inhıl |

| Maraba | Maraba |

| Bursa | Bursa |