Ulusal milli takımlar gibi, bir “Avrupa Birliği Futbol Takımı” mümkün müdür? Bu soru, daha genel olarak şöyle de sorulabilir; Avrupa şüpheciliğine (Euroscepticism) karşı tek bir Avrupa yaratmak mümkün müdür? Bu konuda birçok kesimden önemli fikirler gelmektedir. El Pais yazarı, demokratik meşruiyet eksikliğine sitem ederek tek bir Avrupa’nın, Avrupalılar ile iç-içe olunarak oluşturulabileceğini; Le Monde yazarı Philippe Ricard ise, tek bir Avrupa Ordusu yaratarak mevcut Avrupa şüpheciliğinin önüne geçilebileceğini ifade etmektedir.

Bu tartışmalar olurken en dikkat çekici öneri, La Stampa yazarı Paolo Brusorio tarafından gelmiştir.[1] Ona göre tek bir Avrupa takımı yaratılması, bu şüpheciliğe karşı panzehir olacaktır.[2] Peki, futbol neden önemlidir? Futbol, hiç şüphesiz birçok kesimi ilgilendiren ve dahası fanatizme doğru ilerleyen bir araçtır. Hatta futbol, uluslararası ilişkileri bile ilgilendirebilmekte, bu nedenle de “futbol diplomasisi” şeklinde bir kavram, literatüre girmiş bulunmaktadır. Futbol diplomasisi, aralarında çekişmeler ve zıtlaşmalar olan taraflar arasında arabuluculuk görevi üstlenmektedir. Bunun en güzel örneklerinden biri, Türkiye ile Ermenistan arasındaki gerginliği azaltmak için bu ülkelerin milli takımları arasında gerçekleştirilen futbol karşılaşması oluşturmaktadır. Fakat futbol, her zaman ilişkileri iyileştirmemekte ve tam tersine kutuplaşmalara bile yol açabilmektedir. Bunu geçtiğimiz aylarda Sırbistan-Arnavutluk maçındaki bayrak krizinde görmek mümkündür.[3] Bu iki ülke, henüz AB üyesi değiller ama iki ülkenin de AB yolunda önemli gayretleri var.

Futbol, ulus-devlet paradigmasında önemli bir rol üstlenmektedir. Kimi ülkelerde milli forma giymek, askere gitmek ile eşdeğer olabilmektedir. Türkiye’de Fatih Terim, adeta askeri zaferleri olan birisi gibi “İmparator” lakabını almış ve 2000 yılında Galatasaray’ın UEFA Kupasını alması ile “Avrupa Fatihi” olarak zikredilmiştir.[4] Yine Türkiye’den örnek vermek gerekirse, emekli futbolculardan Alpay Özalan’ın Türkiye-İsviçre maçı öncesi milli marşı okurken göstermiş olduğu mimikler, Alpay’ın bir futbolcudan ziyade 300 Spartalıdan biri gibi gönüllerde yer etmesini beraberinde getirmiştir.

Çalışmamızın temel sorusuna dönecek olursak; tek bir Avrupa Birliği Futbol Takımı oluşturmak mümkün müdür? Hiç şüphesiz bu konu, tartışılmakta olan bir düşüncedir. Bu konuda en çok tartışılan hususlar ise kadronun kimler tarafından ve hangi ölçülere göre belirleneceğidir. Bu bağlamda ilk olarak; deneyimli teknik adam olan Sir Alex Ferguson ya da diğerleri tarafından bir kadro oluşturulabileceği, öne çıkan fikirler arasında yer almaktadır. İkinci olarak, kurumsal olarak Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi ya da Komisyon’un kadroyu seçmekteki rolü tartışılmaktadır. Komisyon ya da Konsey oluşturulurken belirlenen üye kotaları, bu noktada en çok eleştiri gelebilecek alanı oluşturmaktadır. Lüksemburg ya da Malta, bu oluşturabilecek takımın neresinde yer alacaktır?[5] Almanlar, olası bu takım içerisinde en fazla oyuncu bulundurmak için uğraşabilir. Bilindiği üzere Parlamento’da koltuk sıralamasında Almanya, listenin başında yer almaktadır. Ayrıca Almanya’nın son dünya kupasında göstermiş olduğu başarı, Almanya’ya diğer üye devletlere karşı üstünlük kazandırmaktadır.

Birleşik Krallık’a gelecek olursak, İngilizlerin futboldaki üstünlüklerinden vazgeçmeyeceğini kestirmek zor olmasa gerek. Dünyanın en çok izlenen liglerinden birisi olan Premier League taraftarları, böyle bir projeye ne derece sıcak bakabilir? Aynı şekilde birçok AB mevzuatı dışında kalan (opt-out) bir İngiltere, bu projeyi nasıl değerlendirecektir? Buna binaen Muhafazakâr Avrupa Parlamentosu Milletvekili Emma McClarkin, futbolun Birleşik Krallık için yerinin özel olduğunu ve futbolun kimlik ve miras üzerinde kilit bir rol üstlendiği ifade etmişti.[6] Bu tartışmalar, sporcu formalarına AB bayrağı ile ilgili düzenlemeler sonrasında ortaya çıkmıştı. Eleştirilerin devamı; “Wayne Rooney’i, AB bayraklı bir forma ile hayal edebiliyor musunuz?” şeklindedir.

Bir başka üye devlet Fransa ise, bir anlamda AB’nin çok-kültürlü yapısını yansıtmaktadır. Fransa Milli Takımının içerisinde; Afrika’dan, Ortadoğu’dan ve diğer milletlerden futbolcular bulunmaktadır. Fransa’da artan milliyetçiliğin ve göçmenlere ilişkin düzenlemelerin, futbolda başarının azalmasında rol oynadığı savunulmaktadır.[7] Ulusal Cephe’nin lideri Martin Le Pen’in Avrupa Parlamentosu’nda oylarını artırması, bu tartışmalara yeni boyutlar kazandırmış gözükmektedir. Fransa, 1998 Dünya Kupası başarısının ardından son üç dünya kupasında sadece çeyrek finali görebilmiştir. Kısacası Fransa’nın tek bir AB Futbol Takımına, İngilizler kadar karşıt olmayacağı söylenebilir. Fransa’nın karşıt olmaktan ziyade, ulusal futbol takımının mevcut problemiyle ilgileneceği beklenebilir.

Sonuç olarak, Avrupa Birliği futbol takımı oluşturulabilir. Fakat bu, Avrupa Ryder Kupası gibi 2 yılda bir düzenlenebilecek bir çalışma kapsamında olabilir.[8] Hatırlanacağı üzere; 2009 yılında Nelson Mandela kıtalararası kupası için AB ve Afrika Birliği futbol takımları karşı karşıya gelmiştir.[9] Bu tür müsabakaların oluşturulması, Avrupalılık bilincinin oluşmasında önemli faktör olabilir.[10] Tek bir Avrupa bayrağı, marşı, hatta bir anlamda anayasası olan bu ulus-üstü birliğin neden bir futbol takımı olmasın? Euroseptizmin aşılmasında, futbol değerlendirilebilecek unsurlardan biridir. Le Monde yazarı Philippe Ricard’ın önerdiği Avrupa Ordusu’ndan ziyade bu tür çalışmalar, hem kıtaları yakınlaştırır, hem de Avrupalılaşma yönünde önemli adımlar atılmasına kaynaklık edebilir.

Şahin KESKİN

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız.

_________________________________________________________________

[1] Euroscepticism: would an EU army, or football team, help?, The Week, http://www.theweek.co.uk/europe/52699/euroscepticism-would-eu-army-football-team-help, (27.11.2014)

[2] Akıllara Sosyetler Birliği Futbol Takımı örnek olarak gelebilir. Sovyetler Birliği Futbol Takımının uluslararası maçları için bkz. http://www.rsssf.com/tablesu/ussr-intres.html, (27.11.2014)

[3] Sırbistan-Arnavutluk Maçındaki Bayrak Krizi, BBC, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/10/141014_sirbistan_arnavutluk_bayrak, (27.11.2014)

[4]Jean-François Polo, “Avrupa Fatıhı” (The Conquerors Of Europe)The European Stakes Of Sport In Turkey, European Consortium for Political Research, http://ecpr.eu/Filestore/PaperProposal/5c30034e-d3d9-45d9-b319-c4428700dc61.pdf, (27.11.2014)

[5] Europe United: The Boys in Blue And Gold, The Independent, http://www.independent.co.uk/news/world/europe/europe-united-the-boys-in-blue-and-gold-853540.html, (27.11.2014)

[6] Martin Banks, England football team ‘could be forced to wear EU Flag, The Telegraph, http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/8623800/England-football-team-could-be-forced-to-wear-EU-flag.html, (27.11.2014)

[7] Harrison Stetler, France’s FIFA Team: Diversity in Question, WorldPolicy Blog, http://www.worldpolicy.org/blog/2014/06/05/frances-fifa-team-diversity-question, (27.11.2014)

[8] The Independent’in haberine göre Avrupa Ryder Kupası örnek gösterilerek tek bir takım yaratmanın mümkün olabileceğini, futbolun da olabileceği yönünde izlenim uyandırmıştır. Bkz. http://www.independent.co.uk/news/world/europe/europe-united-the-boys-in-blue-and-gold-853540.html, (27.11.2014)

[9] John Lichfield, Europe United, The Independent, http://www.independent.ie/sport/soccer/europe-united-26457222.html, (27.11.2014)

[10] Tek bir Avrupa Takımı’nın Dünya Kupası’nı kaldırması Avrupalılık hissini hızlandırabileceği yönünde bir çalışma için bkz. http://www.debatingeurope.eu/2014/07/08/european-team-wins-world-cup-will-people-feel-european/#.VHdfDjGsWao